Bài 1: Giáo dục tốt nhất, giáo dục đích thực trong thời đại công nghệ thông tin
(hình: sưu tầm từ internet)
Giáo dục tốt nhất, giáo dục đích thực (best education, true education) là tự học, học độc lập, học chủ động, học cái
mình muốn, học cái mình thích, học cái mình có thế mạnh, nghĩa là người học
phải là người chủ quyết định việc học của mình. Điều này đồng nghĩa với việc
phải có tự do trong giáo dục, tất nhiên, tự do giáo dục sẽ đòi hỏi nền tảng xã
hội là dân chủ và tự do đúng nghĩa. Vì người học là người làm chủ nên giáo dục
phải coi người học là trung tâm, toàn xã hội phải làm mọi cách để phát huy hết
thế mạnh, sở thích của người học. Và lưu ý một điều rằng: trường học không đồng
nghĩa với giáo dục (schooling is not education). Để biết thêm về cách xây dựng
một nền giáo dục đích thực, giáo dục tốt nhất chúng ta cũng có thể tham khảo
các quan điểm của các triết gia lớn tại các tác phẩm kinh điển của họ như:
Plato, Rousseau, John Deway,... đặc biệt là thầy giáo số 1 New York - John
Taylor Gatto để hiểu hơn về giáo dục trong thời đại công nghệ thông tin ngày
nay... Theo
đó, giáo dục phải được hiểu theo nghĩa rộng bao
gồm kiến thức từ sách vở và kinh nghiệm cuộc sống. Người học có thể thu lượm được
kiến thức từ việc đọc sách và phải được trải nghiệm để có kinh nghiệm trong mọi vấn đề của cuộc sống, trong đó bao gồm cả những trải nghiệm nguy hiểm,
hai thành tố này liên tục không ngừng bổ trợ cho nhau, cung cấp cho người
học một nền tảng tri thức sâu và chặt chẽ.
Rất tiếc, do nền tảng xã hội kém tự do, dẫn đến nền giáo dục có thể gọi là mất
tự do đặc biệt là giáo dục trường lớp, nó làm cho khả năng tự học, học chủ động
của người học rất yếu cùng với phương pháp học của người học chưa khoa học, lại
thiếu người có chuyên môn hướng dẫn, dìu dắt, nên chúng ta cũng khó trang bị
cho mình một nền giáo dục đích thực, vì vậy cũng thiếu cơ sở khoa học tốt để
phán xét, đưa ra kết luận về một vấn đề. Và cũng bởi kém tự do nên chúng ta bị
chi phối quá nhiều thời gian, sức lực, niềm đam mê bởi rất nhiều điều vô bổ,
nên không còn hứng thú để tìm hiểu gốc dễ những vấn đề về bản chất con người,
mà chúng ta thường chạy theo thị trường, chỉ nhằm mục đích là kiếm tiền, làm
giàu thật nhanh và bằng mọi giá. Thật khó để làm những điều đúng với lý tưởng
của mỗi cá nhân và phát huy hết thế mạnh của một con người trong một xã hội
thiếu tự do, quan điểm này cũng đã được rất nhiều triết gia lớn về giáo dục (đã
nêu ở trên) đưa ra trong các tác phẩm của mình.
Cơ hội mở ra cho chúng ta chính là nền tảng
công nghệ thông tin ngày nay, trong đó internet là một cơ hội tuyệt vời cho
người học. Người học có thể đạt được nền giáo dục đích thực, giáo dục đúng
nghĩa bằng cách làm chủ việc học của mình một cách vô cùng dễ dàng. Kho tàng
tri thức nhân loại từ mọi nền văn minh trên thế giới từ xưa đến nay đều có thể có
được nhờ internet với một chi phí rất rẻ, thậm chí rất nhiều tác phẩm kinh điển
có giá bằng không. Nói điều này không phải hoàn toàn nói đến sách điện tử, nó
chỉ là một phần hỗ trợ cho nền giáo dục trong thời đại công nghệ thông tin mà
thôi. Chúng ta có thể tiếp cận mọi tinh hoa trong giáo dục nhờ công nghệ thông
tin, trong đó việc đọc sách (giấy) là vô cùng quan trọng và cần thiết (lưu ý: trong
nền giáo dục đích thực thì sách giấy không phải là sách giáo khoa). Cơ hội đã
mở ra và điều quan trọng là chúng ta cần phải biết cách nắm lấy cơ hội tuyệt
này, bởi với nền tảng xã hội kém tự do sẽ hạn chế khả năng tiếp cận nền giáo
dục đích thực của người học đi rất nhiều.
Về vai trò của người thầy trong nền giáo dục
đích thực trong thời đại công nghệ thông tin, khi đó người thầy sẽ không dừng ở
việc dạy học (teacher) để truyền đạt kiến thức từ sách vở, mà quan trọng hơn,
người thầy phải là người huấn luyện (coach), vừa truyền đạt kiến thức vừa là
người dìu dắt, truyền phương pháp, truyền cảm hứng, truyền động lực, thổi bùng
ngọn lửa đam mê tìm hiểu khoa học cho người học để người học chủ động tìm kiếm
điều mà họ mong muốn tìm hiểu.