Mới đây, facebooker Nguyễn Văn Đực đã trích lại những bình luận của facebooker Hanh
Nguyen liên quan đến lối sống Bắc – Nam (chi tiết bình luận này được nêu ở phía
dưới). Tác giả cho rằng, người miền Nam ứng xử đàng hoàng, lịch sự,
phóng khoáng, thật thà, nhã nhặn… nói chung là có văn hóa hơn người miền Bắc.
Vậy sự thật có
đúng như tác giả đã đề cập không? Nguyên nhân là do đâu?
Với chủ đề
này, nếu chỉ đưa ra những quan điểm đơn giản dựa trên việc quan sát một vài sự việc
và kết luận chung cho toàn bộ xã hội (thậm chí một số quan sát của tác giả còn
không chính xác và khá phiến diện), mà không có sự phân tích thấu đáo, không nhìn
nhận một cách khách quan, không tìm hiểu kỹ nguyên nhân sâu xa tại sao, thường rất
dễ dẫn đến tư tưởng vùng miền, cục bộ, lớn hơn là dân tộc Kinh hay không Kinh,
rồi lớn hơn nữa là màu da, sắc tộc, chủng tộc, tôn giáo...
Tranh luận kiểu
này sẽ gây ra những ý kiến phản đối vô căn cứ, thậm chí chà đạp lên quan điểm của
người đối lập.
Loài người đã
bị tổn thất biết bao của cải, vật chất và sinh mạng để giành sự công bằng cho mỗi
con người được sinh ra, đấu tranh chống lại những tư tưởng kỳ thị này.
Văn hoá
hay không văn hoá, nói rộng hơn là lối hành xử của con người không phải do vùng
miền, khu vực lãnh thổ, nó là do hiện trạng thể chế nơi đó tạo ra, mặc dù văn
hóa cũng được coi là một dạng thể chế (phi chính thức), nhưng nó phụ thuộc rất
nhiều vào các loại thể chế chính thức khác (thể chế kinh tế, thể chế chính trị).
(Vui lòng xem thêm tại bài viết này về vấn đề thể chế tại đây:
hoặc muốn rõ hơn, người đọc tham khảo tại tác phẩm “Why nations fail” – Tại sao
các quốc gia thất bại của GS Kinh tế Trường đại học MIT - Daron Acemoglu - người
đã được nhận giải thưởng John Bates Clark).
Con người ngay
từ khi mới sinh ra ở một nơi nào đó, buộc phải có cách ứng xử cho phù hợp với
thể chế của địa phương đó, lâu dần sẽ hình thành tính cách, ở phạm vi rộng hơn
là lối sống của khu vực, vùng miền, quốc gia đó…Ví dụ người Việt
sống ở Mỹ lâu dần cách sống cũng như người Mỹ và người Mỹ sống ở Việt lâu dần
thì cách sống cũng chẳng khác gì người Việt, mặc dù trong sâu thẳm bản chất con
người đó vẫn còn những nét ứng xử đặc trưng của địa phương nơi người đó được
sinh ra và lớn lên, tuy nhiên, những nét đặc trưng đó ít có cơ hội được thể hiện
ra ngoài khi người đó sống đủ lâu ở một địa phương khác.
Ngày nay chúng
ta đang sống là thời kỳ của hội nhập của cả thế giới, và là xu thế không thể chống
lại. Nó là quá trình giao lưu, giao thoa cả về kinh tế, văn hoá, con người...
Vì vậy chúng ta cũng cần góp công xây dựng thể chế của ta sao cho phù hợp với
thế giới văn minh, để ta cũng tiến tới một xã hội văn minh, mang lại cuộc sống
hạnh phúc cho toàn bộ cộng đồng dân tộc Việt Nam.
(Người đọc có
thể tham khảo một số nhận xét từ người có chuyên môn về vấn văn hóa vùng miền tại đây:
Còn đây là chi tiết
bài nhận xét được trích từ facebooker Nguyễn Văn Đực:
“Không KỲ THỊ
, chỉ góc nhìn về lối sống Bắc-Nam. Phải chăng do vùng miền , do chế độ, do
giáo dục... mà khác nhau?
Một bài viết
hay. Tác giả thật dũng cảm khi dám nêu lên những khía cạnh thật của con người
và vùng miền mà bất chấp gạch đá ném vào. Một bài viết đã gây nên cuộc chiến
bàn phím không bao giờ dứt. Nhưng thôi mặc kệ, bởi vì: "Thuốc đắng giã tật.
Lời thật mất lòng" mà, biết làm sao được. Xin cám ơn cuộc đời, cám ơn ba
má đã cho con sanh ra là người Sài gòn.
Hanh Nguyen
*
Người miền Nam
ứng xử "đàng hoàng" hơn miền Bắc?
Có nhiều ý kiến
trái chiều về việc người miền Nam có văn hóa sống phóng khoáng và lịch sự hơn
người miền Bắc. Vậy đó có phải là sự thật hay không?
Việt Nam là một
đất nước có chiều dài với sự phân hóa khá rõ về văn hóa sống và ứng xử ở cả 3
miền Bắc - Trung - Nam. Và có nhiều ý kiến trái chiều về việc người miền Nam có
văn hóa sống phóng khoáng và lịch sự hơn người miền Bắc. Vậy đó có phải là sự
thật hay không?
Người miền Nam
sống đơn giản nên mọi thứ đều thoáng và dễ chịu. Còn đối với người miền Bắc, họ
sống phức tạp nên nhiều khi trở thành lối sống giả. Cuộc sống bí bách qua lau
dài ; khí hậu khắc nghiệt cũng góp phần làm cho người miền Bắc tính tình nóng nảy,
văn hóa ứng xử kém hơn người miền Nam.
Báo Giáo dục
Việt Nam nhận được thư bày tỏ sự ủng hộ quan điểm này của độc giả Trịnh Hoàng
Hiệp. Để độc giả khắp cả nước có thể tiếp tục bàn luận về vấn đề "nói bậy,
chửi tục", chúng tôi xin đăng tải nguyên văn lá thư này.
Có giai thoại
kể lại rằng, nhà phê bình Hoài Thanh, tác giả của cuốn sách bất hủ "Thi
nhân Việt Nam" trong thời gian sống tại miền Nam đã chẹp miệng mà nói:
"Người miền Nam, ai cũng lịch sự. Cứ mở miệng ra là cám ơn với xin lỗi rối
rít. Ngồi ở trong nhà, có ai đi ngoài đường chõ miệng hỏi cái gì mà mình trả lời
xong, cắp đít đi thẳng, không thèm cám ơn một tiếng, thì không cần nhìn, mình
cũng biết ngay đó là dân ngoài Bắc vào". Ngay trong cách nói này của ông
cũng cho thấy rằng, văn hóa giao tiếp, ứng xử của người miền Nam... ăn đứt người
miền Bắc.
Đất nước Việt
Nam chia thành nhiều vùng miền rõ rệt, có nguồn gốc tại miền Bắc. Sự phân chia
này ảnh hưởng rõ ràng đến lối sống và văn hóa mỗi nơi một khác. Ngay cả trong
giọng nói, ngôn ngữ giao tiếp từ Bắc vào Nam đều có sự thay đổi, đặc biệt là
hai thành phố lớn Hà Nội và Sài Gòn. Gần đây, những clip được tung lên mạng về
thói nói tục, chửi bậy của học sinh đã làm dư luận vô cùng phẫn nộ, bức xúc:
Khi nữ sinh nói chuyện bằng chân tay, Clip hai nữ sinh hỗn chiến kinh hoàng,
Choáng váng với nam sinh Thủ đô chửi tục trước cổng trường. Đây không chỉ đơn
thuần là câu chuyện học đường mà còn là câu chuyện của toàn xã hội. Bạo lực học đường
ở miền Bắc ngày một gia tăng nguy hiểm và có thừa mức độ man rợ... Môi trường nào
cũng có những bức xúc, học sinh miền Nam có đánh nhau, nhưng mức độ man rợ thì
không bằng miền Bắc. Học trò miền Nam chỉ đánh đấm nhau rồi thôi chứ ít khi kèm
theo những hành vi xúc phạm như chửi bới thậm tệ, lột áo ngay giữa phố. Cứ thử
xem những clip của học sinh Bắc thì biết, đánh nhau không khác gì côn đồ, dẫn đến
"đối thủ" chấn thương cả về thể xác cũng như tinh thần.
Trong cách cư
xử với bề trên, hai miền Nam Bắc đều biểu hiện khác nhau. Nếu người miền Bắc
nói “ạ” sau mỗi câu hỏi hoặc câu trả lời thì người miền Nam thường đệm
"thưa" vào trước, "dạ" vào sau. Từ thuở nhỏ, hầu hết đứa trẻ
nào cũng được dạy những lễ nghĩa cơ bản như vậy nhưng theo thời gian, khi con
người dần lớn lên thì từ “ạ” của người miền Bắc thường được cắt giảm. Có lẽ bởi
"ạ" mang nặng sự nghiêm túc, cứng nhắc và mô phạm, không còn phù hợp
trong giao tiếp. Còn người miền Nam vẫn giữ nguyên từ “dạ” hay "thưa"
như một lẽ tự nhiên.
Mặc dù Hà Nội
là trung tâm văn hóa nhưng tôi thấy rằng về sự lịch lãm, tinh tế thì người miền
Bắc hơn người miền Nam, thế nhưng về văn hóa cư xử trong cộng đồng thì người miền
Bắc lại phải học hỏi người miền Nam. Trong các lễ hội, người miền Nam ít cảnh
nhốn nháo, xô đẩy hay cố tình làm hại của chung. Họ luôn có ý thức tôn trọng
người khác và bảo vệ mình.
Về cách sử dụng
hai từ "cảm ơn" và "xin lỗi" hai vùng miền cũng khác nhau.
Người miền Bắc rất hạn chế trong cách nói hai từ này, người ta chỉ nói như một
luật lệ bất thành văn khi con cái nói với bố mẹ, ông bà, người ít tuổi nói với
người hơn tuổi mà không biết rằng giao tiếp với cộng đồng cũng rất quan trọng.
Nếu đi ngoài đường trên đất Bắc mà bạn bị xe đụng, bị giằng kéo, xô đẩy thì bạn
chỉ nhận được những cái trợn tròn mắt, rồi phóng xe qua trước mặt. Nhưng người
miền Nam thì khác, họ sẵn sàng nói xin lỗi nếu sai.
Ở Sài Gòn,
chuyện vào siêu thị, cửa hàng... thấy những cô nhân viên cúi gập người chào là
điều hết sức bình thường. Thế nhưng ở Hà Nội, bạn sẽ xúc động đến sững sờ khi
thấy ai đó cúi gập người và nói lời cảm ơn - đó là chuyện hiếm thấy trên cả miền
Bắc. Nếu đi trên đường mà có điện thoại, người miền Bắc có thể vừa lái xe vừa
chửi tục, quát tháo ngay giữa phố để chứng tỏ mình là ai, nhưng người miền Nam
thì họ sẽ dừng lại, ghé xe bên lề đường mà nói chuyện. Thanh niên miền Nam nhậu
nhẹt về khuya, khi thành phố vắng người, không có cảnh sát giao thông họ vẫn dừng
xe khi có đèn đỏ, nhưng miền Bắc thì khác, không cần nhìn ngó trước sau mà sẽ
phóng xe đi thẳng.
Từ ngoài xã hội
lại nói về câu chuyện học đường nơi mà các em bộc lộ rõ nét nhất cách ứng xử.
Sau giờ tan học, nếu đứng ở một cổng trường cấp III tại miền Bắc sẽ thấy rằng,
vừa bước ra khỏi cổng trường học sinh nam thì bỏ "sơ vin", châm thuốc
và bắt đầu "phun châu nhả ngọc" đến kinh hoàng, học sinh nữ thì sẵn
sàng cầm dép lên đánh nhau vì những lý do hết sức vớ vẩn.
Trong môi trường
giáo dục, đến trang phục giữa hai miền Nam Bắc cũng khác nhau. Nữ sinh miền Nam
có truyền thống mặc áo dài trong mỗi tuần còn miền Bắc thì hầu như không mặc.
Thực ra, trong việc bắt học sinh mặc áo dài cũng có cái cớ của những người làm
quản lý trong ngành giáo dục. Khi vận trên mình bộ áo dài, một mặt sẽ gây ra sự
bất tiện khi hoạt động mạnh, mặt khác các em cũng phải ý thức mình là con gái
Việt Nam, cần giữ được nét dịu dàng, dáng yêu đúng lứa tuổi. Vì vậy, nữ sinh
cũng ngại ngần mỗi khi có ý định đánh nhau với bạn vì sợ hoen ố lên tà áo trắng,
cũng như nhân phẩm của mình. Riêng điều này thôi cũng đã phần nào giảm thiểu được
những nóng nảy nhất thời, những hành động bất thường của học sinh.
Cách xưng hô
trong nhà trường và ngoài xã hội, học trò miền Nam thường xưng hô
"cô", "dì", "chú", "bác" với
"con", nghe rất thân mật, tình cảm như người trong gia đình. Vì thế,
chả có lý do gì lại đẩy những mâu thuẫn khiến cho tình cảm bị sứt mẻ cả.
Người miền Bắc
thường ăn nói rất khéo, trịnh trọng nhưng người miền Nam lại nhã nhặn và hồn hậu
hơn. Trong đời sống thường nhật, người miền Nam biểu lộ tình cảm một cách chân
tình, không che dấu như người miền Trung hay khách sáo như người miền Bắc. Đến
nhà một gia đình miền Nam mà gặp bữa cơm thì sẽ được họ mời một cách cởi mở:
"Ăn cơm chưa? Sẵn bữa ăn luôn nghen!" mặc dù đó có thể là mâm cơm tuềnh
toàng. Điều đó cũng không làm cho khách phải ngại ngần. Vì thế mối quan hệ được
gắn kết bằng sự cởi mở, thoải mái.
Người miền Nam
sống đơn giản nên mọi thứ đều thoáng và dễ chịu. Họ không hay để ý nhau, quản
lý nhau, săm soi quá sâu vào đời tư của người khác. Họ sẵn sàng bỏ qua mọi hiềm
khích để khám phá và thưởng thức cuộc sống, vì thế mọi chuyện luôn tươi mới. Còn
đối với người miền Bắc, họ sống phức tạp nên nhiều khi trở thành lối sống giả.
Cải cách ruộng đất ở miền Bắc đả dễ " thành công như mong đoi " có thể
do nếp suy nghĩ ganh tị này!!! Trong cách giao tiếp, có thể trước mặt người
khác họ lễ phép, lịch sự nhưng ngay sau lưng họ lại chửi tục. Họ luôn gồng mình
cố gắng trong khi bản thân họ lại muốn nổi loạn. Cách sống đó dễ dẫn tới tình
trạng bất cần và stress tâm lý. Cuộc sống bí bách, khí hậu khắc nghiệt cũng góp
phần làm cho người miền Bắc tính tình nóng nảy, văn hóa ứng xử kém hơn người miền
Nam.
Phải chăng những
điều tôi nói trong bài viết này ai cũng biết nhưng mà ít ai nói và ít ai viết
ra?
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét