Quanh việc giải cứu con lợn

Câu chuyện xảy ra với chị X hành nghề bán tôm, cá; đồng thời nuôi lợn mà không tính toán về giá cả thị trường ở một vùng quê thuộc Hải Phòng cũng có rất nhiều điều cần phải bàn luận.

Tất nhiên, nói là tính toán vậy thôi, chứ chúng ta không thể đòi hỏi người nông dân có thể dự đoán xa về giá cả đầu ra cho nông sản  của mình, mà họ chỉ nuôi, trồng theo trào lưu.

Gần đây, giá thịt lợn trên thị trường giảm quá nhiều, nguy cơ thua lỗ nặng trước mắt, tương lai gia đình thật bấp bênh, hoàn cảnh nợ nần thê thảm cứ đeo bám cuộc đời những con người khốn khổ.

Chị X quyết định tự mình thịt dần số lợn mà mình nuôi, rồi mang ra chợ bán thay vì bán lỗ cho các thương lái. Cách làm của chị giống với cách làm từ thời còn đúng nghĩa chợ quê ngày xưa, có gì thì cứ mang ra chợ bán, như mớ rau, mớ cỏ. Nhưng rất tiếc, thời nay đã khác, nó đã gọi là kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa rồi. Muốn bán gì thì ít nhất cũng phải qua các cơ quan quản lý thị trường chính thức, chứ chưa nói đến các nhóm quản lý thị trường "không chính thức" khác.

Vì mục tiêu bán nhanh và muốn thu hồi được đồng vốn nào hay đồng đó. Chị quyết định hạ giá bán thấp hơn hẳn so với với những người đã kinh doanh trong chợ này nhiều năm nay. Khách hàng ùn ùn kéo đến mua hàng của chị vì giá rẻ, mà chẳng thèm quan tâm chất lượng hàng có được ai đảm bảo hay không, uy tín người bán thế nào, giá rẻ là trên hết.

Vì lấy mất khách hàng của những người bán hàng lâu năm ở chợ, chị đã tạo ra bao nỗi bức xúc, thù hằn trong họ. Chẳng phải đợi cơ quan nào xử lý, họ đã quyết định tự thực thi quyền lực của mình, "thay trời hành đạo" - theo chiều hướng bất lương, thực hiện hành vi côn đồ - lấy dầu luyn, chất thải đổ vào thịt của chị X, bởi xưa nay họ vẫn quen hành động kiểu này mà chẳng cần phải chờ ai đến phân xử. Sự tương phản về cảm xúc lên cực điểm giữa sự hả hê của của kẻ trả thù so với ánh mắt hoang mang, thất thần và vô vọng của chị X dành cho đống thịt của mình, hay xa hơn là chính cuộc đời mình.

http://vietnamnet.vn/vn/thoi-su/ban-thit-lon-gia-re-bi-hat-dau-luyn-nguoi-dan-chen-chan-ung-ho-chi-xuyen-372359.html

Câu chuyện này tạo ra khá nhiều quan điểm khác nhau, việc phán xét ai sai ai đúng nhìn thoáng quan tưởng thật đơn giản, nhưng nếu đánh giá kỹ hơn thì cũng không hề đơn giản chút nào.

Hình ảnh ban đầu gợi mở, chắc chắn chúng ta đều bênh vực kẻ yếu đuối, khốn khổ và lên án kẻ bất thủ ác. Kẻ sử dụng côn đồ để trừng phạt chị bán thịt bằng cách đổ dầu luyn vào thịt của người khác vừa bất lương vừa không tôn trọng pháp luật. Ngược lại, chị bán thịt tham gia vào thị trường mà không tìm hiểu luật chơi, quy định của thị trường nơi đó cũng không thể gọi là đúng. Nếu chợ này đủ minh bạch đúng nghĩa thị trường thì chị bán thịt vào chợ bán phá giá là cạnh tranh không lành mạnh. Người tiêu dùng thì được lợi đôi đường, họ vừa được mua thịt với giá rẻ, lại vừa được tiếng có lòng tốt vì đã giúp đỡ mua hàng ủng hộ người khốn khổ. Và tất nhiên, cộng đồng (đám đông) khi nhìn vào hình ảnh thảm thương của người bị hại sẽ dễ bị lôi cuốn và không đủ tỉnh táo để phán xét một cách công minh, họ ngay lập tức lên án kẻ bất lương, bênh vực người khốn khổ. Bởi bản chất con người luôn ủng hộ cái thiện và ghét bỏ cái ác (dù là kẻ bất lương nhất cũng có suy nghĩ như vậy).

Tuy nhiên, trong kinh tế, cạnh tranh đơn thuần bằng giá là thúc đẩy quá trình chạy đua xuống đáy, cuộc chơi sẽ không thể kéo dài, và tất cả đều chết. Cạnh tranh phải bằng chất lượng, bằng sự khác biệt của sản phẩm, bằng giá trị thỏa dụng (độ thỏa mãn) mà người bán mang lại cho người mua.

Vấn đề quan trọng ở đây cẩn phải được xem xét kỹ lưỡng mà thường chúng ta hay bỏ quên đó là vai trò của cơ quan quản lý, nhà tạo lập thị trường, cơ quan quản lý thị trường… Với thực trạng thông tin kém minh bạch, tham nhũng có ở mọi nơi, mọi ngóc ngách của cuộc sống thì thật khó để nói rằng thị trường ở đây đúng nghĩa là thị trường được. Vai trò của cơ quan quản lý từ khâu quy hoạch quy mô nuôi trồng, định hướng thị trường, rồi tạo lập thị trường, và phán xử khi tranh chấp xảy ra... đã không được như kỳ vọng. Điều này dẫn đến hành vi của các bên thường không tuân thủ quy luật khi tham gia vào thị trường. Nếu cơ quan quản lý đảm bảo đúng chức năng, nhiệm vụ, vai trò của mình thì chắc chắn những hậu quả đáng tiếc này sẽ không xảy ra.

Lại nhớ đến triết gia vĩ đại thời khai sáng Jean-Jacques Rousseau (1712-1778) đã viết: “Hạnh phúc thay những dân tộc ở đó người ta có thể tốt mà không cần cố gắng, công minh chính trực mà không cần đức tính (nghĩa là: làm người tốt một cách tự nhiên, từ trong bản chất mỗi con người, không cần phải cố gắng, nỗ lực để làm người tốt). Nếu có một quốc gia khốn khổ nào trên thế gian, ở đó mỗi kẻ không thể sống được nếu không làm điều ác, và ở đó các công dân đều gian manh vì bất đắc dĩ, thì cần treo cổ không phải kẻ bất lương, mà phải là kẻ buộc hắn phải trở thành kẻ bất lương”.